Heel veel tempels

Veertien dagen Nederland. Het was heel hectisch, maar reuze gezellig. Fijn de kinderen en kleinkinderen weer te zien en ook vrienden en kennissen.
Onno en Astrid kwamen dezelfde dag nog in Bergen op Zoom en vertrokken weer zondag, maar zonder kinderen. Mijn eerste oppasdagen van twee kleinkinderen onder de twee. Even achter de oren krabben, maar het is me reuze meegevallen, want natuurlijk zijn onze kleinkinderen de gemakkelijkste van de hele wereld. Kan ook zijn, dat ik het mezelf gemakkelijk heb gemaakt…. Onze eigen kinderen zijn in Tanzania en Indonesië geboren, dus 24 uur / 7 dagen per week hulp. Ik heb het altijd erg gewaardeerd en achteraf met al die luiers nog veel meer! Romke en Franzi met dochter Mila kwamen mij spoedig te hulp. En mijn moeder… die geniet met volle teugen alleen al door erbij te zijn.
Tiemo en Alondra gaan 1 november trouwen in Mexico, waar de ouders van Alondra wonen. Ze wilden in stilte voor de wet trouwen in Nederland, maar omdat Romke en Franzi uit Wenen en ik uit Cambodja over waren hebben ze er toch een gezellig feest van gemaakt. Jammer, dat Johan er niet bij kon zijn, maar we gaan het met zijn allen in Mexico nog eens over doen.
Weer terug in Phnom Penh gaat het leven weer gewoon door. Johan werkt op zaterdag, dus een weekendje weg is niet eenvoudig. Maar in augustus zijn we naar Siem Reap geweest, daar waar Angkor Wat (het beroemde grote tempelcomplex) ligt. Het wordt het achtste wereldwonder genoemd en het is zeker de moeite waard, maar zoals alles in Cambodja, onderhoud is er niet, dus er moet snel iets gebeuren wil het niet helemaal vervallen. Van ons (prachtige) hotel konden we er op de fiets naar toe. Dat gaf ons een vrij gevoel want we houden niet zo van de hete adem van de tuktuk in onze nek.
Siem Reap zelf is een stuk schoner dan Phnom Penh. Wat toeristen al niet teweeg kunnen brengen.
Ze hebben er prachtige afvalbakken, gemaakt van autobanden.
De grote boulevards in Phnom Penh zien er redelijk schoon uit, maar zodra je een zijstraatje in duikt ligt er afval, heel veel plastic en het kan er behoorlijk stinken.
De foto’s van Angkor Wat geven een beeld van de kolossale gebouwen, die helemaal gebeeldhouwd zijn. We zagen er gelijkenissen met Persepolis in Iran, waar de soldaten ook in lange rijen in de stenen waren gebikt.
Overigens staan er binnen een straal van een paar kilometer een heleboel tempels. Een ervan, Ta Prohm stond vroeger midden in het oerwoud. De meeste bomen hebben ze gekapt, maar een heleboel wortels van de banyanbomen (wurgvijg) zijn vergroeid met de tempel en hebben ze laten staan.
We bezochten ook Kompong Phhluk, een dorp op palen in het Tonle Sap Meer. Het grootste meer in Indochina. In het regenseizoen loopt het meer helemaal vol en in de droge tijd stroomt het water terug de Mekong in. Dat is pas een wonder! De enige rivier op aarde, die dat doet. Het heeft dit jaar nog weinig geregend, dus konden we nog bij het dorp komen. In het regenseizoen lukt dat niet meer, dan is de weg ondergelopen. Ze leven van de visvangst en varen toeristen rond in prachtige bootjes (zie foto). Er hing een bordje met de vraag hoe de service was. Kleine jongetjes (9/10 jaar)moesten de boot met lange stokken van de kant duwen . Dat is best zwaar. Op de terugweg kregen we nog wel een fikse regenbui, zodat de weg smaller werd en in een grote modderpoel veranderde. De modder blijft met klompen onder je schoenen hangen en het busje zwabberde over de weg. Was blij, dat we heelhuids terug waren.
Onderweg hebben we de werkplaats van Art(isan) d’Angkor bezocht. Hier worden kansarmen, vaak gehandicapten, opgeleid tot kunstenaars. Zij worden nog maar al te vaak van de maatschappij weg gehouden. Ze maken houtsnijwerk, weven zijde, maken lakdoosjes, -dienblaadjes en -schilderijen enz. Alles wordt wel gekopieerd van een foto of een ander voorbeeld, maar is kwalitatief goed. Er is ook een georganiseerde afzetmarkt. Zo kunnen ze zelf hun boterham verdienen.
Weer in Phnom Penh mag je het genocidemuseum niet overslaan. De Rode Khmer met Pol Pot aan het bewind heeft wel huisgehouden (1975-1979) en was vooral gericht om intellectuelen, leraren,schrijvers, kunstenaars etc. te vermoorden om een communistische staat te vestigen. Het is duidelijk merkbaar dat een hele generatie is weggevaagd en 50% van de Cambodjaanse bevolking is dan nu ook onder de 22 jaar. Verdeeld over het land liggen herinneringsplekken, waar de kampen waren, waar de gruwelijke moorden plaatsvonden. Maar ook liggen op veel plaatsen nog landmijnen, waarmee regelmatig ongelukken gebeuren.
Het mooiste vind ik toch wel het straatgebeuren. Ik zal een serie foto’s toevoegen van wat er zoal op de tuktuks en bromfietsen wordt vervoerd. Schitterend om te zien. Zojuist zag ik een motor met een oude monnik compleet met rolstoel en al achter op de brommer vastgebonden. Was wel jammer, dat ik er geen foto van kon maken, want ik was zelf op de motor. Maar ik ben wel verschrikkelijk blij met dat ding, want het geeft me een enorme vrijheid.
Ik probeer te vermijden om tijdens de spits het verkeer in te gaan. Onvoorstelbaar hoe ze je toch nog voorbijkomen zowel links als rechts als je denkt, dat je echt helemaal tegen de rand van de “stoep” staat. Het is een lekkere chaos. Iedereen rijdt alle kanten uit, met de stroom mee, op de rijbaan tegen het verkeer in, over de stoep om in te halen en keren op de weg (ook auto’s) moet altijd kunnen, je wordt gesneden en ook al staat het verkeerslicht op rood dan zijn er toch motorrijders, die oversteken, alsof iedereen haast heeft…. . Maar opvallend is het aantal jonge meisjes, dat zonder op of om te kijken de hoek omkomen, alsof ze alleen op straat zijn en het mag toch duidelijk zijn, dat je er met duizend man tegelijk bent.
Het echte regenseizoen laat op zich wachten. Soms heb je eens een regenachtige dag en af en toe ook een gigantische regenbui, maar voor het verbouwen van rijst schijnt er toch te weinig te vallen. ’s Morgens blijft het meestal droog en dat is wel fijn, want eens per week gaan we met een groepje een flinke fietstocht maken. Ik heb ook een nieuwe mountainbike aangeschaft, want dat huren is onhandig. Op je 66ste moet je tenslotte nog van alles proberen. Het lijkt wel of het aantal kms per keer wordt opgevoerd. Begonnen we met 43 en 32 km, afgelopen week waren het er 52. Nog 10 km erbij optellen voor de heen en terugreis. De kilometers lijken wel mijlen, dan. Gelukkig was het een beetje bewolkt. Maar het is altijd wel erg lekker om het drukke Phnom Penh te verruilen voor het platteland door simpel de Mekong met een pontje over te steken. Daar heeft de tijd echt stil gestaan. We rijden dan voornamelijk over smalle paadjes, die redelijk hobbelig zijn omdat de regen, die weer opdroogt, de grond behoorlijk hard maakt, maar wel met hobbels en kuilen. Kinderen langs de kant van de weg roepen altijd hallo en steken hun hand uit om ze aan te tikken. Soms ligt er een varken in de modder midden op de “weg”. Het aantal kinderen is trouwens onvoorstelbaar groot. Hoewel de statistieken van de laatste vijf jaar een flinke daling laten zien.
Het was zoals altijd feest toen de dozen uit Nederland arriveerden. Weer een echte koffiemachine en een aantal foto´s, wat beeldjes etc., die van je appartement je eigen stekkie maken. En niet te vergeten de IKEAstoeltjes, die het mogelijk maken zonder nekklachten te zitten. De stofzuiger was wel het fraaist. Bij het inpakken kon ik alleen de stofzuiger met slang, zonder stangen vinden. Ik ging ervan uit, dat die wel in de niet uitgepakte dozen van Azerbeidzjan zouden zitten. Maar helaas. Gelukkig hebben ze hier heel veel pvcbuizenwinkeltjes, waar je alle maten kan kopen, dus hij werkt weer perfect. Ook hier is het nationale sport om te vegen. Niet dat het er schoner van wordt, het stof dwarrelt alle kanten op, maar zo deden we dat en zo doen we dat nog. De hulp, die bij de verhuur van het appartement is inbegrepen, voor twee keer per week, wil mijn stofzuiger dan ook niet gebruiken. Verder is ze heel erg aardig en vliegt me om de haverklap om mijn nek als ze iets leuk vindt.
Ook mijn tennisracket is meegekomen, dus ben ingedeeld bij de WIGgroep (Women International Group of Cambodia), die een paar keer per week banen huurt, dus hebben we altijd een medespeelster. Moet nog wel wat les nemen, want ik bak er niet zo veel van.
Op een moment werd Johan door het management aangesproken over mijn fiets. Ze hadden gemerkt dat ik die altijd mee het appartement in neem, omdat hij beneden in de overdekte parkeerplaats zo open en bloot staat. Er is wel beveiliging, maar die moeten ook wel eens slapen ´s nachts…. En dat doen ze gelukkig naast mijn motor. Maar mee naar boven nemen? Nee, dat kan echt niet, want ik zou de lift kunnen beschadigen en wie gaat dat betalen. Nu is de lift nog steeds bekist, omdat er nog veel gewerkt wordt, dus ik zie het probleem niet zo. Bovendien, opperden wij, wordt mijn motor beneden ook als handdoekendroogrek gebruikt door de beveiligingsman. Na veel heen en weer geklets mag ik de fiets nu mee naar boven nemen. De volgende dag kreeg Johan een aanvullend contract met de goedkeuring voor het parkeren in het appartement. We lagen dubbel.
Op zondag gaan we getweeën op de motor de wijde wereld in.
Ook naar een rescuecentrum voor dieren uit Cambodja, die worden bedreigd. Er waren tijgers, krokodillen, olifanten en leguanen en natuurlijk apen. De onderkomens waren erg groot. We moesten dan ook op de motor van het ene hok naar het andere rijden. Maar ook hier worden de dieren door de toeschouwers onorthodox met stokjes en geroep `aangemoedigd` om actiever te zijn.
Ook wilde Johan wel eens het platteland aan de overkant bekijken. Hmmmm….. achterop de motor op die hobbelige paadjes was niet echt een aanrader.

In Phnom Penh worden vaak kinderen ingezet om te bedelen. Blijkbaar levert dat meer op. Heel triest. Ze verkopen ook kleine kransjes van bloemen, die lekker ruiken.
Blijkbaar gaat iedereen graag naar de markt. Er is dichtbij een overdekte markt, waar groente, fruit, vlees, vis wordt verkocht en zijn er allerlei kleine winkeltjes, waar werkelijk alles verkocht wordt, zoals kleding, plastic schaaltjes, boormachines, je kunt het zo gek niet noemen. Op de markt zitten ook zeer jeugdige verkoopsters, die als volwassenen onderhandelen. Ik ben niet zo van het marktgebeuren, sowieso vind ik afdingen verschrikkelijk en kan ik er maar geen sport van maken. Vooral bij de visafdeling worden emmers (schoon of vies) water door de gangpaden gegooid om het “schoon” te maken. Iedereen zit in het gangpad. Onder een pot wordt een houtvuurtje gemaakt. Dat staat in het gangpad (amper een meter breed) dan onbeheerd te pruttelen. Er viel een brandend stuk hout uit op de grond. Een voorbijganger schopt het nonchalant een beetje aan de kant. Niemand die er zich druk over maakt. Als er toch een keer brand uitbreekt is het leed niet te overzien.
De winkeltjes binnen de markt zijn soms maar een vierkante meter ”groot”. Ik kocht een poloshirt in een kledingwinkeltje. De verkoopster zit op een verhoging, kan net over de stapels shirts heen kijken en kan zich nauwelijks bewegen. De maat had ze niet, dus ging ze wel “even” naar de buren. Ze moest van haar bankje komen, naar beneden zien te duiken, tussen de stapels kleding doorwurmen en onder de tafel doorkruipen om er tussen uit te kunnen. Je moet niet claustrofobisch zijn. Toen ze voor me stond zag ik dat ze nog jonger was, dan ze er achter de stapel kleding uitzag. Het shirt zag er erg goed uit. Thuisgekomen keek ik eens goed en bleek het een Tommy Hilfiger te zijn met binnenin een prijskaartje van 69 dollar, terwijl ik er 6 dollar voor betaald heb (zonder afdingen :) ). Er zijn wel textielfabrieken in de buurt…., maar er zat een kaartje “Made in China” in.
Om de hoek is een werkplaats waar ze binnen zitten te lassen en de onderdelen meniën. De ventilatie bestaat uit een open deur en blijkbaar hebben ze genoeg licht van het lassen…… In een hoek staan ook nog wat gasflessen….
Er is nog een lange weg te gaan!
Maar, de mensen zijn erg aardig en dat is heel belangrijk.